سیدمرتضی

هو الأوّل.

مرد عربی در جنگ جمل به امیر المؤمنین علیه السّلام نزدیک شد و گفت: یا امیر المؤمنین آیا می گویی: خدا یکی است؟

مردم از هر سوی به مرد عرب حمله کرده، گفتند: آیا نمی بینی که امیر المؤمنین تا چه اندازه تقسّم قلب(تشویش خاطر) دارد؟

امیر المؤمنین فرمود: او را به حال خود بگذارید، زیرا آنچه این مرد می خواهد همان است که ما از این جماعت می خواهیم.

پس به مرد عرب فرمود: این که گفته شود: «خدا یکی است چهار قسم است. دو معنای از آن چهار معنا درست نیست و دو معنا درست است.

امّا آن دو معنا که درست نیست یکی این است که کسی گوید خدا یکی است و عدد و شماره را در نظر گیرد، این معنا درست نیست؛ زیرا آن که دوم ندارد داخل عدد نمی شود. آیا نمی بینی کسانی که گفتند: خدا سوم سه تاست(اشاره به قول نصاری: ثالث ثلاثة) کافر شدند؟
و یکی این است که کسی گوید: فلانی یکی از مردم است؛ یعنی نوعی است از این جنس(یا واحد است از این نوع)، این معنا نیز در خدا درست نیست؛ زیرا تشبیه است و خدا از شبیه منزّه است.

و امّا دو معنا که در خدا درست است یکی این است که کسی گوید: خدا یکی است به این معنا که در میان اشیاء شبیه ندارد. خدا چنین است.
یکی این است که کسی گوید: خدا یکی است(أحد یعنی هیچ گونه کثرت و انقسام برنمی دارد، نه در خارج، و نه در عقل، و نه در وهم) خدا چنین است.

«بحار الانوار، ج 2، ص 65»

پ.ن. 1: این مطلب از پاورقی های کتاب ارزشمند «شیعه در اسلام» متعلّق به «علّامه سیدمحمدحسین طباطبایی» نقل شده است. می توانید اصل آن را در کتاب چاپ شده توسّط «مؤسّسه بوستان کتاب» صفحه ی 106 بیابید.

پ.ن. 2: این کتاب ارزشمند از متون درسی حوزه مقدّسه علمیّه است که در سال دوّم تحت عنوان «عقائد2» تدریس می شود.

هو الآخِر.